Το πρόβλημα της τήρησης της αντιρετροϊκής θεραπείας
Τι είναι η τήρηση της θεραπείας;
Τήρηση σημαίνει "πλήρης εφαρμογή". Έτσι, για τους ανθρώπους που ζουν με HIV, η τήρηση της φαρμακοθεραπείας σημαίνει σταθερή και πλήρης εφαρμογή δια βίου και κάθε μέρα ενός σχήματος λήψης φαρμάκων κατά του HIV, ακριβώς όπως απαιτείται από το είδος του σχήματος.
Η αυστηρή τήρηση της αντιρετροϊκής θεραπείας είναι το κλειδί για να διατηρηθεί η καταστολή του HIV, να μειωθεί ο κίνδυνος αντοχής στα φάρμακα, να βελτιωθεί η γενική υγεία, η ποιότητα ζωής, καθώς και για να μειωθεί ο κίνδυνος της μετάδοσης του HIV (π.χ. στον οροαρνητικό ερωτικό σύντροφο). Αντίθετα, η κακή τήρηση είναι η κύρια αιτία της θεραπευτικής αποτυχίας. Η επίτευξη τήρησης της θεραπείας είναι ένας κρίσιμος και καθοριστικός παράγοντας της μακροχρόνιας επιβίωσης των ασθενών με HIV λοίμωξη.
Για κάποιες χρόνιες ασθένειες, όπως ο διαβήτης ή η υπέρταση, οι φαρμακευτικές αγωγές παραμένουν αποτελεσματικές ακόμα και μετά από μια περίοδο διακοπής της θεραπείας.
Ωστόσο, στην περίπτωση της μόλυνσης με HIV, η απώλεια του ιολογικού έλεγχου λόγω της μη τήρησης της αγωγής, μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση αντοχής στα φάρμακα και αποκλεισμό από μελλοντικές θεραπευτικές επιλογές. Πολλοί ασθενείς που ξεκινούν ή είναι ήδη σε θεραπεία, καταφέρνουν να έχουν σταθερά επίπεδα τήρησης με αποτέλεσμα την ιική καταστολή, την ανάκτηση των CD4+ Τ-λεμφοκυττάρων και καλά κλινικά αποτελέσματα. Όμως κάποιοι έχουν κακή τήρηση από την αρχή της ART ή αντιμετωπίζουν περιοδικά δυσκολίες κατά την τήρηση αυτής της δια βίου θεραπείας. Απαιτείται προσοχή σε όσους δεν έχουν καλή τήρηση της θεραπείας και πρέπει να εφαρμοστούν κατάλληλες στρατηγικές για την ενίσχυση της τήρησης.
Τα πλεονεκτήματα της τήρησης
Παράγοντες που σχετίζονται με την επιτυχία και αποτυχία της τήρησης
Η τήρηση της θεραπείας μπορεί να επηρεαστεί από έναν αριθμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής κατάστασης του ασθενούς, της κλινικής κατάστασης, της προβλεπόμενης αγωγής και της σχέσης ασθενούς-γιατρού.
Είναι κρίσιμο, κάθε ασθενής να λαμβάνει και να κατανοεί τις πληροφορίες σχετικά με την HIV νόσο, συμπεριλαμβανομένων των στόχων της θεραπείας (επίτευξη και διατήρηση καταστολής του ιού, μείωση της HIV-νοσηρότητας και θνησιμότητας, πρόληψη της σεξουαλικής μετάδοσης του HIV), να ενημερώνεται για την προβλεπόμενη αγωγή (δοσολογικό σχήμα και εν δυνάμει παρενέργειες), τη σημασία της αυστηρής τήρησης της θεραπείας, και το ενδεχόμενο ανάπτυξης αντοχής στα φάρμακα ως συνέπεια της μη βέλτιστης τήρησης.
Η σχέση ασθενούς-γιατρού που ενισχύει την εμπιστοσύνη των ασθενών μέσω μιας μη-επικριτικής και υποστηρικτικής φροντίδας, μπορεί να επηρεάσει θετικά την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής.
Τακτική παρακολούθηση της συμμόρφωσης και της διατήρησης στην ιατρική φροντίδα
Αν και δεν υπάρχει χρυσός κανόνας για την αξιολόγηση της τήρησης της θεραπείας, η μέτρηση του ιικού φορτίου είναι ένας από τους πιο αξιόπιστους δείκτες της τήρησης και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ενίσχυση για να ενθαρρυνθεί η συνεχής τήρηση. Όταν οι ασθενείς που αρχίζουν θεραπεία, δεν μπορούν να επιτύχουν ιική καταστολή μετά από 24 εβδομάδες, πρέπει να εκτιμηθεί η δυνατότητα συμμόρφωσης στις απαιτήσεις της θεραπείας και άλλοι παράγοντες. Παρομοίως, η αποτυχία της θεραπείας, όταν εμφανίζεται ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο κατά τη διάρκεια της χρόνιας αγωγής, είναι πιθανότατα αποτέλεσμα μη τήρησης της θεραπείας. Το ιστορικό του ασθενή είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος για την αξιολόγηση της τήρησης της φαρμακοθεραπείας και παραμένει ένα χρήσιμο εργαλείο για την αξιολόγησή της στην πάροδο του χρόνου.
Γιατί μερικές φορές είναι δύσκολη η τήρηση της θεραπείας;
Η προσήλωση σε ένα αντιρετροϊκό σχήμα φαρμάκων μπορεί να είναι δύσκολη για διάφορους λόγους. Για παράδειγμα, οι παρενέργειες από τα φάρμακα για τον HIV, όπως ναυτία ή διάρροια, μπορούν να δυσκολέψουν την τήρηση μια θεραπευτικής αγωγής για το HIV. Επίσης, όταν μια αγωγή περιλαμβάνει διάφορα φάρμακα για τον HIV, είναι εύκολο να ξεχάσουμε πόσα χάπια πρέπει να πάρουμε και πότε να τα πάρουμε.
'Αλλοι παράγοντες που μπορούν επίσης να κάνουν την τήρηση της φαρμακοθεραπείας δύσκολη, είναι:
- Παρενέργειες από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των φαρμάκων κατά του HIV και άλλων φαρμάκων που μπορεί να λαμβάνει ένας ασθενής
- Δυσκολία στην κατάποση χαπιών ή γενικά δυσκολία λήψης φαρμάκων
- Ένα πολυάσχολο πρόγραμμα, η εργασία με βάρδιες, ή τα μακρινά ταξίδια, καθιστούν δύσκολη τη λήψη των φαρμάκων στην ώρα τους
- Ασθένεια ή κατάθλιψη
- Αλκοόλ ή χρήση ναρκωτικών, που παρεμβαίνουν στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής
- Ο φόβος της αποκάλυψης της οροθετικότητας σε άλλους
- Η έλλειψη ασφάλισης υγείας που καλύπτει το κόστος των φαρμάκων κατά του HIV
Δυσκολεύομαι να παίρνω τα αντιρετροϊκά μου στην ώρα τους. Τι μπορώ να κάνω για να βελτιωθεί η τήρησή μου;
Η τακτική επίσκεψη στο γιατρό σας και η λήψη των φάρμακων σας για τον HIV, είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να παραμείνετε υγιής. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε την τήρηση της θεραπείας σας.
Εάν το φαρμακευτικό σχήμα σας είναι πάρα πολύ δύσκολο για να το τηρείτε, υπάρχουν διάφορες επιλογές που μπορείτε να σκεφτείτε.
Κάποιοι τρόποι που μπορεί να σας βοηθήσουν στην τήρηση της θεραπείας, είναι:
- Βάλτε τα φάρμακά σας σε μια ημερήσια θήκη χαπιών
- Ορίστε μια ειδοποίηση στο τηλέφωνο ή τον υπολογιστή σας για να σας υπενθυμίζει να παίρνετε τα φάρμακά σας
- Πάρτε τα φάρμακά σας κοντά σε κάποια ημερήσια ρουτίνα που θα σας τα θυμίζει
- Τοποθετήστε τα φάρμακά σας σε ένα μέρος όπου μπορείτε να τα βλέπετε κάθε μέρα (για παράδειγμα, κοντά στο κρεβάτι ή πάνω στο γραφείο σας)
- Χρησιμοποιήστε ένα app για έξυπνα τηλέφωνα (όπως το iStayHealthy για Android ή για Iphone) για να παρακολουθείτε τις δόσεις των φαρμάκων σας